- خوراکيهايي که بايد در زمان آلودگي هوا بخوريم
«تابناک با تو»؛ آلودگي هوا موضوعي عجيبي نيست. بسياري از شهرنشينان آلودگي هوا را به عنوان يک معضل اجتناب‌ناپذير قبول کرده‌اند. در اين مقاله به اهميت تغذيه درست در زمان آلودگي هوا و نقش آن بر کاهش عوارض ناشي از آلودگي اشاره خواهيم کرد.آلودگي را بشناسيم
آلودگي هوا به معناي وجود يک يا چند آلاينده اعم از گرد و غبار، گازها، بو، دود، بخارات، خاکسترهاي فرار و … در هواي آزاد با کميت‌ها، کيفيت‌ها و ماندگاري مختلف است که مي‌تواند براي انسان، گياه و جانور خطرناک باشد. در تعريف آلودگي هوا يک نکته ديگر هم وجود دارد و آن ايجاد اختلال در آسايش انسان‌ها و ضرر به اموال است.
بديهي است که مشکلات آلودگي در تمام شهرها يکسان نيست اما در فصل زمستان پديده‌اي که اغلب در شهرهاي بزرگي مثل تهران اتفاق مي‌افتد، وارونگي است. وارونگي يک پديده جوي است که در آن هواي سرد به زمين نزديک‌تر است. در اين وضعيت مواد آلاينده بين لايه‌هاي هوا به دام مي‌افتند. در صبح اول وقت زمستان، ميزان آلودگي به حداکثر مي‌رسد چرا که هوا سردتر است و با گرم شدن هوا در طول روز از وخامت اوضاع تا حدي کاسته ميشود. توصيه ميشود که در ساعات اوليه روزهايي که هوا وارونگي دارد، حتما از ماسک استفاده کنيد.
تغذيه درست در زمان اوج آلودگي هوا
ريچارد پسواتر (Richard Passwater) يک متخصص در زمينه علوم بيوشيمي است که پژوهش‌هاي گسترده‌اي در زمينه آنتي‌اکسيدان‌ها، فات سنگين و سمي انجام داده است. مطالعات وي حاکي از آن است که غذايي که در زمان آلودگي خورده ميشود، بر توانايي شش‌ها در برابر دود و ساير مواد آلاينده تاثير مي‌گذارد. وي مي‌گويد که اصلاح رژيم غذايي مي‌تواند تاثير به سزايي در کاهش خطر ابتلا به سرطان در زمان آلودگي هوا داشته باشد.
مصرف آنتي‌اکسيدان‌ها در زمان آلودگي به شدت توصيه ميشود.
چه موادي بايد بيش‌تر مصرف کنيم؟
بر اساس تحقيقات انجام شده، گروهي از مواد غذايي حاوي آنتي‌اکسيدان اعم از ويتامين C ، ويتامين A و بالاخص بتاکاروتن‌ها، ويتامين E و سلنيوم مي‌توانند بدن را در برابر دود و تاثيرات مخرب حاصل از آلاينده‌هاي سمي محافظت کنند. مکانيسم حفاظتي اين مواد بسيار تاثيرگذار است.
مواد غذايي حاوي آنتي‌اکسيدان خود را قرباني حفاظت از سلول‌هاي بدن مي‌کنند. زماني که آلاينده‌ها وارد بدن مي‌شوند، سلول‌هاي مختلف بدن را به عنوان هدف انتخاب مي‌کنند. در طي فرآيند خاصي که پراکسيد شدن چربي نام دارد، راديکال‌هاي اسيد چرب توليد مي‌شوند. اين راديکال‌ها بي‌ثبات هستند و به سرعت با مولکول‌هاي اکسيژن ترکيب مي‌شوند. حاصل اين ترکيب راديکال‌هايي ناپايدار است.
واکنش شيميايي مخرب مذکور زنجيروار ادامه پيدا مي‌کند. اما در عين حال سلول‌هاي موجودات زنده حاوي مولکول‌هايي هستند که اتمام اين پروسه را تسريع مي‌کنند. اگر اين واکنش‌ها هر چه سريع تر خاتمه پيدا نکنند، غشاء سلول‌ها دستخوش آسيب جدي خواهد شد.
سرطان، آسيب به سرخرگ‌ها در ابعاد گسترده، تغيير شکل پلاکت‌هاي خوني و پير شدن سريع سلول‌ها از عوارض خاتمه پيدا نکردن واکنش‌هاي شيميايي مخرب فوق است. ابعاد آسيب‌هاي بدني اغلب تحت چنين شرايطي گسترده است چرا که راديکال‌هاي آزاد مي‌توانند به سرعت زياد شوند. آنتي‌اکسيدان‌ها درست در همين مرحله است که نقش خود را ايفاء مي‌کنند و مانع تشکيل راديکال‌هاي آزاد مي‌شوند.
آن‌ها با کاستن اکسيژن محيط جلوي واکنش‌هاي شيميايي مذکور را مي‌گيرند، تحت اين شرايط گلبول‌هاي قرمز در برابر دود و گازهاي سمي محافظت خواهند شد. در فاصله سال‌هاي 1960 تا 1970 تحقيقات آزمايشگاهي نشان داد که آنتي‌اکسيدان‌ها مي‌توانند به خوبي از ريه موش‌ها در برابر دود اگزوز ماشين و ساير گازهاي آلاينده حفاظت کنند.
مصرف ويتامين‌ها در زمان آلودگي هوا ضروري است
آزمايش‌ها ثابت کردند که هر چه ميزان آنتي‌اکسيدان دريافتي در بدن موش‌ها بيش‌تر باشد، آن‌ها مدت زمان بيش‌تري را در محيط‌هاي آلوده دوام مي‌آورند. کارشناسان دانشگاه کاليفرنيا ثابت کردند که هر چه ميزان ويتامين E در بدن موش‌ها بيش‌تر باشد، زمان عمر آن‌ها نيز در هواي ناسالم بيش‌تر است. در عين حال ويتامين‌هاي C مي‌توانند مانع از تشکيل راديکال‌هاي آزاد شوند.
دکتر لنست شککل (Lancet Shekkel) در سال 1981 تحقيقات جالبي انجام داد که نشان داد ويتامين‌هاي A و بتاکاروتن‌ها (رنگدانه‌هاي نارنجي که در هويج وجود دارند) مي‌توانند به خوبي از شش‌ها در برابر دود سيگار محافظت کنند. تحقيقات در اين زمينه در سال‌هاي اخير هم ادامه داشته به عنوان مثال دانشمندي از دانشگاه کيف ثابت کرده که ويتامين‌هاي گروه E مي‌توانند سطح شش‌ها را عايق‌بندي کنند.
غذاهايي مثل جگر، هويج، سيبزميني شيرين، کره و مارگارين منبع غني ويتامين A هستند. کدو تنبل، انبه، طالبي، هويج و زرد آلو نيز حاوي بتاکاروتن هستند. بروکلي، پياز، پرتقال، گريپ‌فروت، انبه و توت‌فرنگي حاوي ويتامين C هستند. غلات، سبزيجات برگ‌پهن، گندم، زرده تخم‌مرغ و کره نيز مقادير قابل توجهي ويتامين E دارند. سلنيوم ترکيبي است که به تازگي تحقيقات گسترده‌اي درباره آن انجام شده و مي‌توان آن را در غذاهاي دريايي، نان و ساير غلات سبوس‌دار پيدا کرد.
مواد غذايي نظير گشنيز، سيب‌سبز، چغندر، موز، کلم، انگور، بروکلي، هويج و مرکبات حاوي پکتين يا ژلاتين گياهي هستند. ميزان حداکثر اين ترکيب شيميايي منحصربه فرد را مي‌توان در ميوه‌هاي سبز و کمي نارس جستجو کرد. پکتين از بدن سم‌زدايي مي‌کند و مصرف مواد غذايي حاوي پکتين به شدت در زمان اوج آلودگي هوا کوثر است.
نقش خارق‌العاده آنتي‌اکسيدان‌ها و ويتامين C
بر اساس مطالعات انجام‌شده کساني که در معرض هواي آلوده هستند، به مقادير بيش‌تري آنتي‌اکسيدان نياز دارند. دانشمندان امپريال کالج لندن بر روي 200 بيماري که از بيماري‌هاي حاد و مزمن ريه نظير آسم و انسداد ريه رنج مي‌برند، تحقيقي انجام داده‌اند. اين تحقيق نشان مي‌دهد در روزهايي که ميزان آلودگي هوا در لندن بالاتر از حد نرمال است، کساني اغلب در بيمارستان بستري مي‌شوند که ميزان ويتامين C کم‌تري داشته‌اند. جالب است که حتي اگر افراد سيگاري و مسن را نيز از ليست افراد بستري شده خارج کنند، باز هم شرايط فوق فرقي نمي‌کند.
مصرف کلسيم باعث کاهش تاثير منفي سرب در بدن ميشود.
کلسيم و سرب
سرب در آب، غذا و هوا يافت ميشود. سرب موجود در هوا اغلب حاصل ترکيباتي است که به بنزين اضافه ميشود. بنزين در موتورهاي درون‌سوز به سرعت محترق ميشود و به همين دليل باعث ضربه زدن به موتور ميشود. سرب در بنزين مانع ضربه زدن به موتور ميشود اما در عين حال مشکلات ديگري را به وجود مي‌آورد.
سرب يا از طريق شش‌ها يا از طريق بلع و به مقدار کمي هم از طريق پوست جذب بدن ميشود. مقصد نهايي سرب در بدن استخوان‌هاست. سرب بر گلبول‌هاي قرمز و ميزان جذب کلسيم توسط آن‌ها نيز تاثير مخربي دارد. کلسيم، آهن و ويتامين C جزء بهترين مواد غذايي هستند که مي‌توانند ميزان جذب سرب را بدن کاهش دهند. مصرف زياد لبنيات و پياز هم مي‌تواند تاثير زيادي در کاهش جذب سرب داشته باشد.
هر توصيه غيرپزشکي را در زمان آلودگي هوا جدي نگيريد.
شير با چاي خوب است يا بد؟
مصرف شير تاثير به سزايي در کاهش جذب سرب دارد. اما بر اساس مطالعات انجام‌شده، اضافه کردن مقدار کمي شير به چاي باعث ميشود که از تاثيرات مثبت چاي کاسته شود. چاي حاوي آنتي‌اکسيدان، ويتامين و ساير ترکيباتي است که مي‌تواند براي سيستم ايمني بدن مفيد باشد. مصرف چاي سفيد، چاي سبز و چاي سياه که تنها از نظر زمان برداشت با هم تفاوت دارند؛ نقش مهمي در حفاظت از سلول‌هاي بدن در زمان آلودگي هوا دارد. اما جالب اين‌جاست که تنها اضافه کردن کمي شير مي‌تواند از اين تاثيرات مثبت بکاهد.
غذاهاي چرب نخوريد
مصرف چربي براي حفظ کارآيي سلول‌هاي مغز توصيه ميشود اما در عين حال مصرف مازاد آن نه‌تنها باعث چاقي ميشود بلکه عملکرد سلول‌ها را نيز تا حدي مختل خواهد کرد. واکنش‌هاي زنجيروار توليد راديکال‌هاي آزاد با مصرف زياد چربي تشديد مي‌شوند. در زمان آلودگي هوا از مصرف بي‌رويه غذاهاي سرخ کردني جدا پرهيز کنيد.
منبع: ديجي کالا
درباره این سایت