- چگونه بارانهاي سيلآسا را هدر ندهيم؟
به گزارش همشهري آنلاين به نقل از ايسنا، از ابتداي امسال تاکنون چندين سيل شديد مناطق مختلف کشور را تحت تاثير قرار داده است. سازمان جنگل‌ها در مهر ماه امسال اعلام کرد که 12 ميليون نفر از جمعيت کشور امسال تحت تاثير سيل بودند. همچنين بر اساس آمار اين سازمان ايران چهارمين کشور سيل‌خيز دنياست و حدود 26 درصد از پهنه کشور به دليل نوسانات اقليمي و دست‌اندازي‌هاي انسان به طبيعت در معرض سيل‌هاي شديد و طغياني قرار دارد.
در اين بين عمليات آبخيزداري و آبخوان‌داري به عنوان راهکاري معرفي مي‌شود که مي‌تواند تهديد سيل را به فرصتي براي مقابله با کم‌آبي و خشکسالي تبديل کند. آبخيزداري مجموعه اقداماتي است که بر اساس اصول مديريت پايدار حوضه آبخيز به منظور حفاظت از منابع آب و خاک اجرايي مي‌شود و آبخوان‌داري نيز با مهار و نفوذ سيلاب روي عرصه‌هاي آبخوان موجب احياي منابع آب و خاک مي‌شود. در حال حاضر در کشور ايران 125 ميليون هکتار حوضه آبخيز داريم که تنها در 12 ميليون هکتار از آن عمليات آبخيزداري به‌طور کامل اجرايي شده است. مسئولان سازمان جنگل‌ها مي‌گويند که تاثير عمليات آبخيزداري بر کنترل سيل در حوضه‌هاي آبخيز اجرا شده کاملا مشهود است اما اقدامات انجام شده کافي نيست.
ابوالقاسم حسين‌پور، مديرکل دفتر کنترل سيلاب و آبخوان‌داري سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخيزداري ضمن اشاره به اينکه در بيش از 10 هزار نقطه از کشور فعاليت‌هاي آبخيزداري اجرايي شده است، مي‌گويد: در مناطق جنوبي شرايط محيطي براي انجام فعاليت‌هاي آبخيزداري بيش از ساير نقاط فراهم است چرا که در تعدادي از مناطق سردسير کشور سرماي هوا و بارش برف و باران سبب ايجاد وقفه در اجراي پروژه‌هاي آبخيزداري شده است.
وي در ادامه اظهار مي‌کند: در استان‌هاي مختلفي از جمله هرمزگان، فارس، کرمان و سيستان و بلوچستان برخي از پروژه‌هاي آبخيزداري و آبخوان‌داري به اتمام رسيده است که قطعا نقش موثري در کاهش حجم سيلاب در اين مناطق و نفوذ آن‌ها به زمين داشته‌اند. در حال حاضر ما منتظر هستيم که شرايط محيطي در مناطق سيل‌زده مساعد شود تا اين پروژه‌هاي آبخيزداري و آبخوان‌داري را مورد بررسي قرار دهيم و اعداد و ارقام کارايي و اثربخشي آن‌ها را اعلام کنيم.
مديرکل دفتر کنترل سيلاب و آبخوان‌داري سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخيزداري درباره کارايي پروژه‌هاي آبخيزداري و آبخوان‌داري در سيل‌هاي فروردين ماه کشور توضيح مي‌دهد: ارزيابي‌ها نشان مي‌دهد که پروژه‌هاي پخش سيلاب توانستند ضريب روان‌آب و سيلاب را از 10 به دو کاهش دهند. اين يعني تا 80 درصد سيلاب و خسارات آن را کاهش دادند و به‌طور مشخص در سيلاب فروردين استان لرستان پروژه‌هاي پخش سيلاب ضريب سيل را از 10.14 به 2.67 کاهش دادند.
به گفته حسين‌پور، ارزيابي ايستگاه‌ها در حوضه‌هاي آبخيز پايلوت که در يکي از آن‌ها عمليات آبخيزداري انجام شده و در حوضه ديگري - به عنوان حوضه شاهد - که هيچ اقدامي در آن صورت نگرفته است نشان مي‌دهد که فعاليت‌هاي آبخيزداري و آبخوان‌داري در 33 درصد مواقع مانع از شکل‌گيري سيلاب مي‌شود و در 67 درصد مواقع نيز تمامي فاکتورهاي مربوط به سيل را با اثر مثبت کاهش مي‌دهد. به طور مثال «دبي» اوج سيل را تا 7 برابر و حجم سيلاب را به‌طور متوسط تا 50 درصد کاهش مي‌دهد همچنين زمان تمرکز سيلاب نيز با اجراي عمليات آبخيزداري و آبخوان‌داري تا 18 دقيقه افزايش پيدا کرده است.
وي با بيان اينکه در سيل فروردين لرستان دو ميليون مترمکعب سيلاب در بالادست شهر «چگني» توسط فعاليت‌هاي آبخيزداري و آبخوان‌داري مهار شد، مي‌گويد: اگر اين حجم آب مهار شده به سيلاب افزوده مي‌شد، خسارات به شدت افزايش پيدا مي‌کرد.
حسين‌پور با اشاره به اينکه تاکنون تنها در 12 ميليون هکتار از حوضه‌هاي آبخيز کشور عمليات آبخيزداري و آبخوان‌داري انجام شده است، اظهار مي‌کند: اجراي اين عمليات طي سال‌هاي گذشته به دليل کمبود اعتبارات پيشرفت چنداني نمي‌کرد. در حال حاضر بايد بپذيريم که تغييرات اقليمي وقوع بارش‌هاي شديد در آينده را تشديد مي‌کند و به همين دليل بايد براي پيشگيري از تشديد خسارات سيل به فکر چاره باشيم.
مديرکل دفتر کنترل سيلاب و آبخوان‌داري سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخيزداري در ادامه تصريح مي‌کند: بعد از سيل‌هاي فروردين ماه امسال هشت طرح جديد براي کنترل سيلاب تدوين شد که يکي از آن‌ها اجراي طرح‌هاي آبخوان‌داري و پخش سيلاب در عرصه آبخوان‌هاي کشور است. بر اين اساس در 11 ميليون هکتار از حوضه‌هاي آبخيز مشرف به دشت‌هاي ممنوعه و بحراني که جزو مناطق سيل‌خيز نيز هستند برنامه پخش سيلاب پيش‌بيني و تدوين و به مراجع تصميم‌گير کشور ارائه شده است تا منابع لازم براي اين طرح اختصاص يابد.
حسين‌پور در ادامه مي‌گويد: در حال حاضر بيش از 450 شهر کشور و 8600 روستا و آبادي در معرض تهديد سيل هستند از اين رو طرح آبخيزداري و کاهش مخاطرات سيل براي کانون‌هاي جمعيتي شهري و روستايي کشور تدوين و به سازمان مديريت بحران تحويل داده شده است.
وي در پايان با بيان اينکه خوشبختانه فعاليت‌هاي آبخيزداري و آبخوان‌داري از سوي خيران به عنوان يک امر نيک جزو امور خيريه محسوب مي‌شود، اظهار کرد: ورود خيران به اين موضوع نشان از اثربخشي فعاليت‌هاي آبخيزداري و آبخوان‌داري براي مردم دارد. در شرايطي که کشور با محدوديت‌هايي رو به رو است خيران مي‌توانند در حوزه آب و آبخيزداري به عنوان يک امر خيريه مشارکت کنند.
درباره این سایت